بِسْمِ اللهِ الَّذِي لاَ يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الأَرْضِ
به نام خداوندی(الله) که هیچ چیزی با نام او ، نه در زمین و نه در آسمان ،
وَلاَ فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْم
آسیب و ضرری نمی بیند و او (الله) شنوا و داناست
درختکاری کنید ،به خدا قسم انسان هیچ عملی حلال تر و پاکیزه تر از آن انجام نمی دهد ( حضرت محمد ص)
فعالیت 29 آذر 1392 در کوه یه له ور ، کاشت بیش از 400 بذر بلوط ، بادام تلخ ،
بایۆ و پسته توسط چرۆ
|
درختکاری کنید ،به خدا قسم انسان هیچ عملی حلال تر و پاکیزه تر از آن انجام نمی دهد
پزيشکی خۆماڵی (خوهمانه) کوردهواری
(Kurdish Treatment Medisen: KTM)
تازه فێری خوێندن و نووسينی فارسی بووبووم. مهبهستم سهردهمێکه له گوندێکی دووری لای مهريوان که هێشتا کارهبای بۆ نههاتبوو. پۆلی چواری سهرهتايي بووم چاڵی تيری کارهبايان بۆ ههڵکهندين و بووين به بههرهمهندی ئهم ڕووناکيه ئهديسۆنيه. فارسيمان ئهخوێند و تێناگهيشتن وهک ههموو منداڵانی گوندنشينی کوردهواری لهم زوانه تهسک و سهيره تارانيه. ئاخر خۆ ئێمه هێشتا له بهر قسهی دايکان و قسهخۆشانی شهوگاران شهومان ڕائهبوارد نهک به فيلم و بهرنامهی ڕاگهياندنهکان. لهم دواييانهوه بووين به خاوهنی ئهم سهيروسهمهراته واتا تیضی و سیدی و ماهواره. ناميلکهی شينی ههڵهبجه کهوتبووه دهس خاڵۆم و ئهويش هێنابووی بۆ ماڵی ئێمه. کوردی بوو بهڵام خۆ ئێمه نه سۆرانی سلێمانيمان ئهزانی و نه ڕێنووسی کوردی. خولاسه له دواناوهنديا بوو ديوانی مامۆستا قانع له ماڵی ئێمه کهوته بهر خوێندنی ئێمه پێنج برا و چوار خوشک. بهم شێوه توانيمان له کورديش بهشێک ههڵکڕێنين. ئهمه چيرۆکی زۆربهی گوندنشينانه که ههموويان به ئهزموون چوونهته بهربانيژه و ديوهخانی حهکيمان و جهڕاحانی خۆماڵی و پيرهژنانی لێزانی پزيشکی کوردهواری. ئايا بهم شێوه که ههڵگری سهرهکی ئهم هێشته و ميراته له لادێيهکانه، له چهند ههزار شارنشين خۆی به بهرپرسيار دهزانێت ڕوو بکاته گوند و ئهم سهرمايه کۆ بکاتهوه؟ پرژ و بڵاو ئهم کاره کراوه بهڵام خۆ له هيچ ئهنجومهن و بنکهيهکی تهندروستی دنيا تۆمار نهکراوه و نهناسراوه. من پێم وايه سهرنجام دهبێت ههر پشت بهستين به خوێندهواری گوندنشين که ئهم ئهرکه بهجێ بهێنێت.
گهرهکم ههس ئهمشهو هێندێ لهم کهڵکهڵه بهێنمه سهر تێنووسی بيرهوهری. بۆ خۆم گوتم خۆ تهنيام و شهوه کوره ئهم باسه دهنووسم و به ئيمهيڵ و پهڕهی فهيسبووک به ههضاڵان و برادهرانم ڕادهگهينم، کوره چيت دی هاتوو له مێشکی يهکيان چهکهرهی کرد و ههلی بۆ ڕهخسا کردی به نمام و بنچک.
کورد گوتهنی: گڵی دوور دهرمانه. پارهکه برادهرێکم نهخۆش بوو شهوێکان تهلهفۆنی بۆ کردم و ناونيشانی پزيشکێکی لێ دهويستم که لێزانی پزيشکی دهرزياژن (طب سوزنی) بێت؛ ئهويش له تاران بێت. ئاخر ئێژن تاران چوونکا ههموو پزيشکی چاکچاک لهوێ خڕ بوونهتهوه ههرکه نهخۆش بکهوێت ئازا خاسی ئهکهنهوه. بۆيه ههرکه له کوردهواری ئێران و عێراق بۆ ئهوێ دهچن به دهسپڕ دهگهڕنهوه بهڵام به گيرفان داتهکاوی!؟ له وڵامی ئهو برادهرهما گوتم بيستوومه تازه لهم دووکتهرانه سهريان ههڵێناوه له تاران بهڵام ناونيشانيان نازانم. خۆ ئهزانی برا من ئهونه بڕوا و متمانهم به زۆربهی ئهم دووکتهرانه نهماوه. چوونکا زۆربهيان ئهگهر بهرگهی نوسخه و حهب و شهربهت و کهپسوول و لهمانهيان لێ پاوان بکهيت ئهشێ ببنه کرێکار و سهپان؛ ئهونه بهتاڵ و بێپاره ئهبن. کوڕهی برادهرمان چووبوو بۆ تاران بهڵام شتێکی لهم بارهيشهوه دهسگير نهبوو.
بيست و وردهی ساڵ پێش ئێستا له ئهمريکا شوێنکهوتوانی پزيشکی دهرزياژنيان به کهوی و کێوی ناودێر دهکرد و ئهم ڕێبازهيان نه به پزيشکی دهزانی و تهنانهت به ئهفسانه و گهوجانه دههاته ئهژمار. تاکوو ئهوهی به پێداگری و سهلماندنی خاوهندارانی له سهر بنهما و بهڵگهگانی ئێستا و ئهوسا توانرا چهشنی لقێکی ديکهی پزيشکی تهندروستی له پاڵ لقهکانی پزيشکی سهردهم (طب نوين)، پارێز، ئاودهرمانی، ئاوازدهرمانی (نهوادهرمانی)، گيادهرمانی، کيميادهرمانی و هيتر وهکوو لقێکی جياواز به ناوی پزيشکی دهرزياژن پێگه و پايهی خۆی بچهقێنێت. ئێستاکه له زۆربهی ناوچهکانی ئهمريکا دهرزياژن چهشنی گۆشهيهک بۆ چارهسهری و ههتوان هاوکات لهتهک لقه پزيشکيهکانی ديکه خاوهنی دهرمانگه و شوێنی تايبهتی خۆيه له نهخۆشخانه و بنکه تهندروستيهکان. ئايا ئێستاکه نابينين کهسانێ بۆ دهرمانی نهخۆشين له پاڵ دهرمان و دهوای سهردهم گرينگی بدهن به دهرزياژن، چهشنی مرۆضێکی بهمشوور و سهردهميانه ههڵيناسهنگێنن؟ دهی بۆ ڕوانگهی ئێمه بهرامبهر سامان و هێشتهی ماڵباتی خۆمان بهم چهشنه نييه؟ بۆچی پێکهنينمان دێت کاتێ ناوی پزيشکی کوردهواری دهبيستين؟ بۆچی تێنافکرين له ئاسۆی زانستی کردنی و بردنه ناو زانکۆی پزيشکی باب و باپيرانی کوردمان؟
خۆشهويستهکانم پاش ناوک گرتنهوه، سهرگرتنهوه، ملگرتنهوه، دڵگرتنهوه، دهست و پێ گرتنهوه و جێخستنهوه، شکاندنهوه و گيرساندنهوهی ئێسکی شکاو، ساڕێژ کردنهوه و سڕينهوهی شوێنی سووتان، بهردانی گيراوی ڕيخۆڵه، بڕينی مايهسيری، چاو داتهکاندن و هتد که ڕهنگه زۆربهمان يا ههموويان يان يهک و دوو دانهيانمان تاقی کردبێتهوه و به باشترين دهرهنجاميش گهيشتبێتين، بيری چی گهيشتووه به مێشکتان؟ ئايا له بير و باوڕی داون دهبێ تێبکۆشن ئهم شتانه تۆمار بکهن و کاری له سهر بکهن و تۆماری بکهن و له فهوتان ڕزگاريان بکهن؟
کێ ههڵگر و خاوهنی ئهم سامانه گهورهيهته؟ شوان، گاوان، سهپان، وهرزێر، تهڕهوان، ڕاويار، ئاژهڵدار، باخهوان و گيادوور يان شۆفێر، بازاڕی، دووکاندار، نانهوا، پهنچهرچی، کارگهدار، مامۆستا و ئهندازيار، گوندنشين يا شارنشين، خانم و کچانی ناوشار يان ژنان و پيرهژنانی ناودێ، کوڕانی ديوهخاننشين و مێزنشين يان کوڕان و پياوانی شاخهوان و دهشتهوان؟
گهلۆ سامانی پزيشکی کوردهواری پێويستی به خۆبهخشی و گيان و مايهدانان ههيه، پێويستی به گرينگيدان به ههل و ههڵمهتی يهکجارهکی ههيه، پێويسته گرينگی بدهين به دانشتن لای ههڵگرانی ئهم سامانه له دوورهدێيهکان، دهبێت پاره دانين و به دهنگ و ڕهنگ و گرتهی ويدئۆيي هيچ گۆشه و کهلێنی لهم ميراته بۆ فهوتان دانهنين. ئازيزان زۆر بابهتی ئهم لقه پزيشکيه ههيه که ئهگهر بچێته ناو گۆڕهپانی زانکۆ و توێژينهوه ههموان سهرسووڕمان دهکات. کاک بورهان حوسهينی گيادهرمانی ناوهندی گيادهرمانی سنه که خۆی به بهرپرسيار زانيوه بهرامبهر به تۆمارکردن و کۆکردنهوهی ئهم سامانه، جارێک دهيگێڕايهوه که ڕۆشتوون بۆ کۆبوونهوهيهکی (طب سنتی) له تاران و ئهم باسی ناوکگرتنهوهی کرديه که چهشنی بهرنامهيهکی دهرمانگهری چاوی لێ بکهن. دهيگوت دانشتوان ههموو به بێبايهخانه و بێ گرينگيدان گوێيان له باسهکهم گرت و ڕهنگه گاڵتهيشيان پێ کردم. بهڵام پاش چهند ساڵ که له کۆبوونهوهيهکی ديکه سهيری ڕيزی بهرنامه دهرسيهکانی خوێندکارانی (طب سنتی) دهکات و (واحد)ێ به ناو ناوکگرتنهوه –جا گۆڕاويانه به فارسی (نافگيری)- دهبينێت به ئامادهبوان دهڵێت که ناوکگرتنهوه تهنيا له ناو کوردانا ههيه و سامانی کوردانه بهڵام بۆ ناوێک له کوردان بۆ ئهم بهشه نههاتووه، خۆ چهند ساڵ پێش من باسم کرد کهس گرينگی به قسهکهم نهدا. ئهمهيه کوێرهوهری. مڵک و ماڵی چهند ههزار ساڵهمان به ناوی فارس و تورک و عهرهبهوه تۆمار دهکرێت و دهبرێت. وهرن تۆخوا فريا کهوين.
به مردنی ههر پير و زورهانێکی گوندنشين، پهرتووکێکی يهک بهرگی (جلدی) له گۆشهيهکی پزيشکی کوردهواريمان دهکوژێتهوه و دهفهوتێت. يان به دهربڕين و خۆنواندن و پێچاندنهوهی نوسخهيهک له لايهن حهکيم و پزيشکێکی خۆماڵی و گوندنشينی کوردهواريهوه خێرا کۆمهڵی دهمڕووت و بێبهها هرووژمی بۆ دهبهن و دهيدهنه بهر تير و توانجی ناشيرين و به دووکتهری بانقووڵينه و مامهدووکتهری سهرتهنوور و کوردیپۆش تۆمهتباری دهکهن.
برايان و خوشکانی ئازيز! ئهگهر بۆ جارێکيش بووه و ئهم کۆمهڵه شتانه هاته بهر گوێتان يان پێی گهيشتن به سانايي و ئاسايي تێمهپهڕن و لايهکيان لێ بکهنهوه: دهوای کوردياتی، دهرمانه کوردی، دهوای خۆماڵی (دهوای خوهمانه)، دهرمان لادێيي، دهرمان پڕ و پيرهژنان، گيای حهکيم، دهوای حهکيمان، دووکتهر بان قووڵينه و هيتر.
چهند ساڵ لهمهو پێش که لهگهڵ ناوهندی شهفا و بهتايبهت زانست و تێکۆشان و کهڵکهڵهی کاک بورهان حوسهينی ئاشنا بووم و دهسهات و دهسکهوتهکانيان بۆ پزيشکی کوردهواريم به چاوی خۆم ديت بهڕاستی به پشتبهستن به فهرههنگ و هێشتهی ماڵباتی کوردهواری گهشامهوه و بوو به جێی شانازيم. منيش بهش به حاڵی خۆم خهريکم ههرچهند تهنگ و چهڵهمهی بژيوی ژيان بۆی سهخت کردووم و جارجاره تهنگم پێ ههڵهچنێت بهڵام خوا يار بێت ههرچی بتوانم ياريدهی ئهم ڕێبازه دهدهم. کاک بورهان تاکوو ئێستا چهند جاران له ڕێگای ئێمهيڵ و پهيام و نامه و داوانامه و قاقهز و ئهمانهوه داوای له ئاشنايان و هۆگران و بريکارانی له شاره کوردنشينهکان کردووه و ههميشه گوێ به زهنگه شتی لهم بارهوه دهست بکهوێت و بيخاته سهر ههگبهی کارهکهی. ئهوساڵ بههار له نووسينگهی (تاد) له ناوهندی شهفا قاقهزێکی ههرهپانم بهرچاو کهوت که کاک بورهان پوختهی چهند ساڵهی کارکردنی له سهر پزيشکی کردبووه خشته و بهرنامهی 700 چڵی که زۆر به ڕێکوپێکی پزيشکی کوردهواری ڕوون کردبۆوه. هيوادارم ههموو ئهو کهسانهی ئهم لاپهڕانه دهخوێننهوه ناوهرۆک و پهيامی ئهم دهقه بڵاو بکهنهوه و بۆ تۆمار کردن و کۆکردنهوهی ئهم سامانه ههوڵ بدهن و ههروهها سهردانی ماڵپهڕی شهفای کوردستان (مرکز گيادرمانی شفا کردستان) بکهن و ڕێنوينی و بهرچاوڕوونی زۆرتر وهربگرن و ئهرکی خۆيان بۆ خزمهت به بووژانهوهی فهرههنگی کوردهواری به جێ بهێنن................. ئيرهج مورادی..... 10 سهرماوهزی 2713 کوردی-
نظر فراموش نشود
بازدید شما زمانی برای ما ارزش بیشتری دارد که نظر خود را اعلام کنید
دستور کاشت (چرؤ)
روش کاشت و مراحل اولیه داشت بذر و نهال پسته:
نظر به اینکه بذر پسته در بازار احتمالاً بو داده، یا در شرایط انبار و محفظه های جابجایی بازار در معرض ضربات مکانیکی و شرایط نامطلوب دمایی (یعنی احیاناً درجه حرارت بالا و یا پایین) قرار گرفته باشد، در این حالت کشاورز بایستی با احتیاط و زیر نظر کارشناسان امر اقدام به تهیه و کاشت نمایند. لذا لازم است توصیهه ای زیر مدنظر قرار گیرد:
- بذر از شخص یا جایی مطمئن تهیه شود.
- حداقل فاصله بین برداشت بذر پسته تا خرید شما 3 تا 4 ماه و حداکثر 1 تا 5/1 سال باشد. بذر تازه احتمالاً نارس و بذر کهنه هم مردگی جنین داشته باشد.
- دقت شود زمانی که خرید بذر پسته، انبار و محل نگهداری بذر دارای دما و رطوبت مناسب (در حد دمای اتاق معمولی) بوده باشد تا همان ابتدای کار متضرر نشوید.
- اندازه بذر متوسط باشد.
- ظاهر بذر سالم و بدون خراش باشد.
- بذر انتخاب شده اندکی حالت خندان داشته و به اندازه ایی که مغز آن نمایان باشد. البته نباید میزانی خندانی آن به حدی باشد که تا زمان کاشت به آسانی در معرض ضربه دیدگی مغز آن باشد.
- روش ساده جهت میزان جوانه(چرؤ) زنی بذر: (ابتدا حجم بالا را خریداری نفرمائید) چند عدد بذر را در یک لیوان آب قرار داده و بعد از چند روز اگر بذور جوانه (چرؤ) زدند، میزان لازم بذر برای کاشت را خریداری نمائید.
- بذور خریداری شده از رقم بذر پسته اکبری باشند.
- در صورت کاشت طبیعی (بدون استفاده از خاک دستساز): اگر جنس خاک خیلی سبک (هوموسی سیاه و یا نرم و تیره حاوی لاشبرگها) باشد عمق کاشت هر بذر به اندازه 5 تا 6 برابر طول آن در نظر گرفته شود اما در صورتی بافت خاک سنگین (کاملاً رسی) باشد لازم است این عمق حدود 3 تا 4 برابر باشد.
- کشاورزانی که مصرانه در پی کاشت این محصول هستند، میتوانند در فصل زمستان و یا اواسط پاییز در خانه، داخل گلدانهای پلاستیکی اقدام به کاشت بذر نموده و در اواخر زمستان گلدانها را در چاله های مورد نظر در زمین کشت نمایند. نکته ای مهم در اینجا این است که بایستی زمان کاشت سطح گلدانها هم سطح زمین باشد تا نهال نورس در عمق زیاد قرار نگیرد. (روش کاشت غیر مستقیم بذر)
محاسن روش کاشت مستقیم بذر: نهال تا زمان پیوند زنی (2 تا 3 سال) به اندازه کافی در زمین اصلی استقرار پیدا کرده و ریشهای نهال پایه در شرایط عادی تا اندازه کافی به اعماق پائین نفوذ کرده و همچنین پایه خود را با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار مینماید.
اگر کشاورز بخواهد بدون پیوند نهال به انتظار محصول در روش کاشت مستقیم بذر باشد، بایستی زمانی دو برابر (9 تا 10 سال) از روش نهال پیوندی (4 تا 5 سال) به انتظار بنشیند و همچنین میزان محصول کمتری بدست خواهد آورد. اما نکته حائز اهمیت این است که نهال بذری، درختی مقاوم و پایدار به شرایط خشکی و سرما و گرما و حتی آفات را به باغ کشاورز عرضه مینماید (در صورتی که نهال در معرض کمآبی و شرایط نامطلوب دیگر قرار نگیرد).
- در روش پیوندی: کشاورز یا اینکه در گلدان و یا در زمین اصلی بعد از 2 یا 3 سال اقدام به پیوند نهال نورس میکند. چون بذر پسته اکبری رقمی دیرگل است بایستی برای تهیه پیوندک آن هم از شاخه های درخت رقم دیرگل استفاده کرد که البته بهتر است از همین رقم اکبری استفاده شود.
- لازم است که در شرایط دیمی سالهای اولیه به صورت ماهانه 2 تا 3 بار (بسته به میزان نگهداری رطوبت در خاک) اقدام به آبیاری نهالها نماید. در برخی از مناطق موقع کاشت اطراف فوقانی یقه نهال را در چاله زمین اصلی با کاه پوشانده سپس یک لایه هم خاک میریزند تا در فصل تابستان مدت زمان نگهداری رطوبت افزایش داشته و همچنین تبخیر هم کاهش پیدا کند.
- خاک چاله های نهال بایستی به صورت مصنوعی آماده شود (البته جهت گلدانها هم: در هر دو صورت اندازه عمق حدود 5 تا 6 برابر طول بذر): ترکیب مساوی خاک رس، شن متوسط، پهن پوسیده و لاشبرگ (بقایایی پوسیده برگ درختان و گیاهان زیر درختان جنگلهای بلوط) پوسیده.
- مهندس ایرج مرادی
- مهندس محمد کریمی
- در صورت هر گونه سوال با شماره تلفن 09187250245 تماس حاصل فرمایید
.: Weblog Themes By Pichak :.